آخرین باری که شطرنج قهرمانی را دنبال کردم مربوط به سالها پیش میشود، دورانی که گاری کاسپاروف[۱]Gary Kasparov فعال بود و جهان شطرنج هنوز جولانگهِ کامپیوترها نشده بود. با اینحال تاکنون این طور فکر میکردم که آمدن نرمافزارهای شطرنجباز[۲]chess engines که از هر انسانی به مراتب قویتر هستند بازی انسانها را نیز بهتر کرده است. چنین چیزی البته از برخی جهات رخ داده است؛ مثلاً بازیکنان حرفهای امروز میتوانند با بهترین نرمافزارهای شطرنجباز تمرین کنند و از برخی گشایشهایی که نرمافزار آنها را تأیید نمیکند پرهیز کنند. با این حال این ارتقاء سطح آمادگی ظاهراً با افتِ جسارت، خلاقیت و اعتماد به نفسِ آنها همزمان شده است.
این نکته در مسابقات قهرمانی امسال بین کارلسِن[۳]Magnus Carlsen و کاروانا[۴]Fabiano Caruana محسوس است. مسابقات قهرمانی شطرنج این روزها تبدیل شده به آمادهسازی گستردهٔ بازیکنان توسط نرمافزارهای قدرتمند پیش از مسابقه و حفظ کردن تعداد هر چه بیشتری از بهترین خطوط گشایشی پیشنهادی توسط نرمافزار. نتیجتاً بعد که دو بازیکن رو به روی هم قرار میگیرند بازی با کیفیت زیادی شروع میشود، اما آنچه شاهدش هستیم بازی خود آنها نیست، بلکه تکرار طوطیوار خطهایی است که آنها از پیش به پیشنهاد نرمافزار حفظ کردهاند. بعد از ده یا بیست حرکت که بازی وارد حوزههایِ منحصر به فرد میشود و بازیکنان باید صرفاً بر قوای خلاقه و مهارتهای خودشان تکیه کنند، کیفیت بازی افت محسوسی میکند و آنها محافظهکار و ناتوان از بازیسازی جلوه میکنند.
دلیل افتِ خلاقیت و تواناییِ بازیسازی در قهرمانان معاصر این است که هم بازیکنان و هم ناظران حرکتهای انسانها را با پیشنهادهای نرمافزارهای شطرنجباز مقایسه میکنند و هر جا اختلافی باشد آن را به «ضعف یا اشتباه انسان» نسبت میدهند. این باعث میشود که اعتماد به نفس بازیکنان، هر چقدر هم که نیرومند باشند، سقفی کوتاه داشته باشد. قهرمانان شطرنج در روزگاری که کامپیوترها در عرصهٔ شطرنج حضور جدی نداشتند عملاً بهترین بازیگران جهان بودند و این اعتماد به نفس را میشد در بازیهای جسورانه، خلاق و کامل آنها مشاهده کرد. اما قهرمانان معاصر از برنامههای شطرنج معمولی روی گوشیهای موبایل نوجوانان نیز ضعیفتر هستند. کافی است بازیهای نرمافزارهایی نظیر استاکفیش[۵]Stockfish، آلفازیرو[۶]AlphaZero و لیلا[۷]Leela Chess Zero را با ۱۲ بازی اول در دور نهایی مسابقات قهرمانی جهان بین کارلسن و کاروانا مقایسه کنید تا ببینید این روزها طراوت و سرزندگی و جسارت در شطرنج را کجا باید یافت.
شاید بهترین شطرنجبازان امروز، از لحاظ «توانایی برنده شدن در بازی» قابل مقایسه با بهترین بازیکنان قرن بیستم باشند، اما به نظر میرسد مهارتهایشان در بازیسازی و ارائهٔ بازیهای جسورانه، خلاق و کامل چیزی بزرگ کم دارد. آنها قهرمان جهان میشوند اما بازیهایشان نه درخششِ بازیهای کلاسیک را دارد و نه بهترین بازی ممکن در جهان امروز است (کامپیوترها به مراتب بهتر هستند). قهرمانان معاصر همهٔ اینها را میدانند و شاید به همین دلیل قهرمانانی فاقد درخشش، شکوه و اعتماد به نفس هستند!
- نقاشی انتخابی کار پال ایگارتوا هنرمند کانادایی-بریتانیایی است.[۸]Paul Ygartua
من در حوزهٔ مدیریت و مهندسی محیطی تحقیق و تدریس میکنم: چطور میتوان کارآیی سیستمهای شهری و صنعتی را از طریق مطالعهٔ سیستمی، ایجاد پیوندهای موثر بین آنها و مدیریت بهتر پسماندها افزایش داد و ظرفیتها و امکانهای مختلف را ارزیابی نمود؟ در این حوزه سعی میکنم یک عملگرا و ارائهدهندهٔ راهحل باشم. در پسزمینهٔ مطالعاتیام علاقمند به تاریخ، مدرنیت، و شناخت و نقد قطعیتها و اسطورههای معاصر هستم. در این حوزه سعی میکنم ارائهدهندهٔ پرسشهای رادیکال و دشوار باشم. پیش از این، حدود هشت سال در صنایع بینالمللی نفت و گاز در ایران و برخی کشورهای حاشیهٔ خلیجفارس کار کرده بودم.